توقیف دیه و برداشت مهریه از آن
توقیف دیه و برداشت مهریه از آن
در قانون
مجازات اسلامی از دیه به عنوان یکی از مجازات های پنج گانه نام برده شده و اگر چه
دیه مجازات است اما ماهیت آن دین است و از ورثه یا از دارایی او مطالبه خواهد شد.
از طرفی
فردی که دیه بر او استقرار پیدا می کند، دیه در واقع مال او محسوب و با فوت او در
حکم اموال به جا مانده از متوفی محسوب و طبق قانون ارث میان ورثه تقسیم می شود.
فرض کنیم زوج جوانی در حادثه رانندگی فوت می کند و ورثه اش عبارت‌اند از یک پسر،
یک دختر، پدر و همسر که در این حالت سهم پدر یک ششم و همسر یک هشتم و مازاد ترکه،
که باید میان فرزندان (پسر 2 برابر دختر) تقسیم شود.
حال این سؤال پیش می آید که آیا همسر می تواند برای مطالبه مهریه اش از دیه متوفی برداشت کند؟ برای پاسخ به این پرسش باید دید که آیا دیه جزو ترکه (اموال به جا مانده از متوفی) به حساب می آید یا خیر؟ اگر دیه را جزو اموال به جا آمده از متوفی محسوب کنیم، بعد از پرداخت بدهی های متوفی مابقی دیه را ورثه مانند اموال دیگر به ارث می برند و چون مهریه زن نیز بر عهده شوهرش بوده و دین است، با فوت زوج، همسرش می تواند دیه را که در حکم ماترک است بابت مهر خود قبل از تقسیم آن بین وراث به عنوان سهم الارث توقیف کند.
اما اگر دیه را خسارت ناشی از جرم محسوب کنیم از آن جا که زیان به ورثه مقتول وارد آمده است و نه به متوفی، بنابراین به دارایی متوفی چیزی اضافه نمی شود تا ماترک محسوب شود و همسر متوفی نمی تواند آن را توقیف کند. در حال حاضر عقیده بیشتر حقوق دانان نظر نخست است یعنی دیه در حکم مال متوفی است و جزو ترکه محسوب می شود و طلبکاران متوفی از جمله همسرش می توانند آن را توقیف و طلب خود را از آن وصول کنند. زوجه از جمله ورثه محسوب می شود و برای دریافت سهم الارث خود از دیه باید به واحد اجرای احکام دادسرایی که حکم دیه را اجرا می کند، مراجعه کند. اما برای مطالبه مهریه اش باید به دادگاه حقوقی مراجعه و دادخواست ارائه کند و اگر قصد توقیف دیه را دارد باید درخواست تأمین خواسته بدهد.
چنان چه مهریه زوجه، وجه رایج باشد این مبلغ به نرخ روز محاسبه می شود و چنان چه دلیل رابطه زوجیت با متوفی سند رسمی باشد (عقدنامه محضری) برای توقیف و تأمین خواسته، زوجه به پرداخت خسارت احتمالی هم نیاز ندارد. سؤال دیگری که در این جا مطرح می شود این است، چنان چه مبلغ دیه کمتر از مهریه باشد آیا زوجه می تواند برای مطالبه بقیه مبلغ به ورثه دیگر متوفی مراجعه کند؟ پاسخ این است که اگر وراث دیگر ترکه را بپذیرند و در صورت کافی نبودن دارایی به جا مانده از متوفی (ترکه)، مسئول پرداخت مازاد به زوجه هستند.
